Kitoblar

IQTISODIYOTDA AXBOROT KOMPLEKSLARI VA TEXNOLOGIYALARI

ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ

В данном учебнике рассматриваются экономические отношения и закономерности их функционирования, экономические системы и их особенности, рыночные механизмы и способы их эффективного использования, банковско-финансовая система стран мира и их влияние на социально- экономическое развитие страны, методы государственного регулирования экономики, мировая экономика, международная торгово-экономическая интеграция и место роль Узбекистана в этом.

IQTISODIYOT NAZARIYASI

«Iqtisodiyot nazariyasi» fani bo‘yicha tayyorlangan mazkur darslik 2002 yilda chop etilgan o‘quv qo‘llanma va 2005, 2010, 2017 yillarda chop etilgan darslikning qayta ishlangan va to‘ldirilgan nashri hisoblanadi. Ushbu darslikni tayyorlashda O‘zbekiston Respublikasining Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni va oliy o‘quv yurtlarida bakalavrlar tayyorlash yangi davlat andozasi talablari hisobga olingan. Undagi mavzular mazmunini yoritishda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari, ma’ruzalari, mamlakatimizda qabul qilingan qonunlar, ayniqsa keyingi vaqtlarda qabul qilingan qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlardan keng foydalanilgan. Mamlakatimizda va xorijda nashr etilgan qator darslik va o‘quv qo‘llanmalarning qisqacha tahlili berilgan, ulardagi ijobiy tomonlardan foydalanilgan va ba’zi bir munozarali jihatlar esa tanqidiy ravishda o‘rganilib, mualliflarning shaxsiy yondashuvlari bayon etilgan. Darslik bir-biri bilan mantiqan bog‘langan to‘rt qismdan iborat bo‘lib, ularda iqtisodiyotning umumiy asoslari, bozor iqtisodiyoti, makroiqtisodiyot va jahon xo‘jaligiga oid mavzular o‘rin olgan. Ayniqsa, hozirgi zamon rivojlangan bozor iqtisodiyotining qonun-qoidalariga, moliya, kredit, bank va pul tizimining roliga katta e’tibor berilgan. Ushbu darslikni tayyorlashda “Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash jarayonida xarajatlar miqdorini kamaytirish, tarkibini takomillashtirishning fundamental (nazariy) asoslarini ishlab chiqish” mavzusidagi OT-F1-155 – raqamli fundamental loyiha bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot natijalaridan foydalanilgan. Darslikning 20-bobini tayyorlashda TDIU dotsеnti B.E.Mamaraximovning iqtisodiyot fanlari doktori (DSc) dissеrtatsiyasi ishi tadqiqot natijalaridan foydalanildi. Darslik bakalavriatning barcha ta’lim yo‘nalishlaridagi talabalar uchun mo‘ljallangan.

RAQAMLIIQTISODIYOTDA BLOKCHEYN TEXNOLOGIYALARI

Diqqatingizga havola etilayotgan ushbu o‘quv qollanm a hozirgi paytda tezkorlik bilan rivojlanayotgan raqamli iqtisodiyot sohasiga va uning infralu/.ilmasini tavsiflashga bag ishlangan. Unda raqamli iqtisodivotning asosi boMgan muammolar bilan bog liq masalalar, raqamli iqtisodivotga o ^ s h mexanizmi, kriptografiyaning muhim elementi bo‘lgan xeshlashtirish funksiyalari haqida bir qancha m a’lumotlar berilgan. Undan so‘ng, kriptografiyadan raqamli valyutalarga o4ish mantiqi, kriptovalyutalaming asosiy turlari va ularning xossalari bayon etilgan. Turli xildagi loyihalarga investitsiyalar jalb qilish uchun ishlatiladigan ICO haqida tushuncha va uning mohivati koTsatilgan. O 'quv qoilanm a oxirida raqamli iqtisodiyot bo'yicha bir qancha savollarga javoblar va glossariv berilganki, ular yordamida bu sohani yanada chuquiToq o'rganjsh mumkin bo'ladi. Q o‘llanma oliy ta ’limning bakalavr va magistr mutaxassisliklarida ta ’lim olayotgan talabalarga tavsiya ctilib, shu yo “nalishda tadqiqot ishlari olib borayotgan bank-moliya va ilmiy xodimlarga hamda kriptovalyuta sohasidagi innovalsiyalar bilan qiziqqan barcha tadbirkorlik subyekllari foydalanishi uchun mo ljallangan.

MIKROIQTISODIYOT MAKROIQTISODIYOT

MAKROIQTISODIYOT

Ushbu darslikda makroiqtisodiyot fanining asosiy tushunchalari, muammolari va makroiqtisodiy siyosat yuritishning asoslari bayon qilib berilgan. Jumladan, darslikda makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni hisoblash usullari, makroiqtisodiy muvozanatning turli modellari, makroiqtisodiy siyosatning fiskal va monetar yo‘nalishlari, iqtisodiy o‘sish masalalari, tashqi savdo siyosatini yuritishning nazariy asoslari hamda usullari, to‘lov balansi, valuta kursi kabi mavzular joy olgan. Darslik oliy ta’limning 230000 – “Iqtisod” ta’lim sohasida tahsil olayotgan talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, uning tarkibi “Makroiqtisodiyot” fanining o‘quv dasturi va ishchi o‘quv dasturiga mos keladi.

MAKROIQTISODIYOT

MAKRO VA MIKRO IQTISODIYOT

Ushbu o'quv qo'llanma bozor isloliotlari sharoitda bozor mexanizmi amal qilishi, tadbirkorlik subyektlarining xatti-harakatlari, uy, korxona va davlat xo'jaligining faoliyati xususiyatlari, davlat iqtisodiy siyosatining asosiy yo'nalishlari, makroiqtisodiy vaziyat va uning barqarorligini ta'minlash muammolarini ilmiy-nazariy o'rganish, bu borada iqtisodiy tafakkumi kengaytirish hamda mukammallashtirish. talabalarda tegishli darajada amaliy ko'nikmalarm ham shakllantirishga yo'naltirilgan bo'lib. "Makro va mikroiqtisodiyot” fanining predmeti, vazifalari va metodi. mikroiqtisodiyotga kirish. bozordagi talab va taklif, talab va taklif elastikligi, iste molchilar xatti-harakati, ishlab chiqarish va texnologiya, firmaning xarajatlari, mukammal raqobat, monopoliya, nomukanimal raqobat, makroiqtisodiyotga kirish, asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar. “AD-AS" modeli ("Aggregate demand-Aggregate supply”), iste'mol. jamg'arish va investisiya, iqtisodiyotning siklli rivojlanishi, ishsizlik, inflyatsiya, davlatning monetar va fiskal siyosati, iqtisodiy o'sishning umumiy tavsifi va modellari kabi mavzularni qamrab oladi.

MAKRO VA MIKRO IQTISODIYOT

Ushbu o'quv qo'llanma bozor isloliotlari sharoitda bozor mexanizmi amal qilishi, tadbirkorlik subyektlarining xatti-harakatlari, uy, korxona va davlat xo'jaligining faoliyati xususiyatlari, davlat iqtisodiy siyosatining asosiy yo'nalishlari, makroiqtisodiy vaziyat va uning barqarorligini ta'minlash muammolarini ilmiy-nazariy o'rganish, bu borada iqtisodiy tafakkumi kengaytirish hamda mukammallashtirish. talabalarda tegishli darajada amaliy ko'nikmalarm ham shakllantirishga yo'naltirilgan bo'lib. "Makro va mikroiqtisodiyot” fanining predmeti, vazifalari va metodi. mikroiqtisodiyotga kirish. bozordagi talab va taklif, talab va taklif elastikligi, iste molchilar xatti-harakati, ishlab chiqarish va texnologiya, firmaning xarajatlari, mukammal raqobat, monopoliya, nomukanimal raqobat, makroiqtisodiyotga kirish, asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar. “AD-AS" modeli ("Aggregate demand-Aggregate supply”), iste'mol. jamg'arish va investisiya, iqtisodiyotning siklli rivojlanishi, ishsizlik, inflyatsiya, davlatning monetar va fiskal siyosati, iqtisodiy o'sishning umumiy tavsifi va modellari kabi mavzularni qamrab oladi.

IQTISОDIYOT NАZАRIYASI

Darslikda hozirgi davrda iqtisodiyotni rivojlantirish bilan bog‘liq nazariy qarashlar va qonunlar, Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning va Prezident Sh.M.Mirziyoyevning iqtisodiyotni rivojlantirish bo‘yicha ma’ruzalarida berilgan tavsiyalar, qabul qilingan qonunlar va statistik ma’lumotlar keltirilgan. Darslik tushunarli, ravon lotin alifbosida yozilgan bo‘lib, оliy vа o‘rtа mаxsus o‘quv yurtlari bаkаlаvr talabalari, yosh o‘qituvchilar, biznеs vа tаdbirkоrlik kursi tinglоvchilаri hamda iqtisodiyot soxasi bilan qiziquvchi kitobxonlar ommasiga mo‘ljallangan. Ushbu darslik «Iqtisodiyot nazariyasi» fаni bo‘yichа nаmunаviy dаstur аsоsidа yozilgаn. U besh bo‘limdаn ibоrаt bo‘lib, tаlаbаlаr xаr bir bo‘limini chuqur аnglаb оlishlarigа xizmаt qilаdi. «Iqtisodiyot nazariyasi» darsligining tаrkibiy tuzilishi iqtisоdiy mаvzulаr bo‘yichа fikrlаsh vа tеgishli xulоsаlаr qаbul qilishni tа’minlаydi. Mаs’ul muhаrrir: M.A. Mahkamova-i.f.d., prof. TDTU

IQTISODIYOT NAZARIYASI

MAZKUR DARSLIK BAKALAVRLARGA MO'LJALLANGAN ASOSIY KURS TARZIDA YOZILGAN BO'LIB BO'LG'USI MUTAXASSISLARGA KASB-KORINING QANDAY BO'LISHIDAN QAT'IY NAZAR O'Z FAOLIYATINING IQTISODIY NATIJALARINI BILISHLARIGA IQTISODIY HODISALAR MOHIYATINI TUSHUNISH SIR-ASRORLARINI IDROK ETISHLARIGA YAQINDAN YOREDAM BERADI.

IQTISODIY SIYOSATGA KIRISH

O’quv qollanmada davlatning iqtisodiy siyosatni zarurligi, mazmuni, maqsadi, vazifalari va usullari, uni amalga oshirisli tatnoyillari hamda asosiy yo'nalishlariga va mexanizmlariga oid mavzular yoritilgan. Unda davlat tomonidan iqtisodiyotni boshqarish va tartibga solishga qaratilgan siyosatning shakllari, vosita va usullarining qo‘llanishi ilmiy-nazariy jihatdan tahlil qilingan. Sliuningdek, marnlakatni modernizatsiya qilish va isloh etishni yanada chuqurlashtirishga yo‘naltirilgan davlat iqtisodiy siyosatining amalga oshirilayotganligi natijasiaa 0‘zbekistonda barqaror iqtisodiy o'sish ta’minlanganligi ishonarli dalillar asosida ko'rsatib berilgan bo'lib, iqtisodchi olimlar va o'qituvchilar, tadqiqotchilar, oliy o'quv yurtlari talabaiariga mo‘ljallangan.

IQTISODIY TA’LIMOTLAR TARIXI

Ushbu darslik «Iqtisodiy ta ’lim otlar tarixi» fani bo'yicha chiqqan o‘quv adabiyotlaridan o‘zining tarkibiy tuzilmasi va mazmuni jihatidan ajralib turadi. U milliy g'oyamiz va istiqlol mafkurasini uning tarixiy, milliy manbalaridan bin bo‘lgan Sharq, xususan, o‘zbek milliy iqtisodiy qadriyatlarimiz vositasida yoshlarimiz ongiga singdirishga qaratilgan. Darslikda «Avesto* iqtisodiy g'oyalari, islom iqtisodiy qadriyatlari, Uyg'onish davri 0 ‘rta Osiyo, Amir Temur va temuriylar davri iqtisodiy g'oyalari, XIX asr oxiri- XX asr boshlari o‘zbek iqtisodiy ta’limotlarini yoritishga asosiy urg‘u berilgan. Kitob iqtisodiy oliy o‘quv yurtlari va fakultetlari talabalari, aspirant va tadqiqotchilar, milliy iqtisodiy ta’limotlarimizni o‘rganishga qiziquvchi kitobxonlar uchun mo'ljallangan.

IQTISODIY TA’LIMOTLAR TARIXI

Ushbu darslik «Iqtisodiy ta ’lim otlar tarixi» fani bo'yicha chiqqan o‘quv adabiyotlaridan o‘zining tarkibiy tuzilmasi va mazmuni jihatidan ajralib turadi. U milliy g'oyamiz va istiqlol mafkurasini uning tarixiy, milliy manbalaridan bin bo‘lgan Sharq, xususan, o‘zbek milliy iqtisodiy qadriyatlarimiz vositasida yoshlarimiz ongiga singdirishga qaratilgan. Darslikda «Avesto* iqtisodiy g'oyalari, islom iqtisodiy qadriyatlari, Uyg'onish davri 0 ‘rta Osiyo, Amir Temur va temuriylar davri iqtisodiy g'oyalari, XIX asr oxiri- XX asr boshlari o‘zbek iqtisodiy ta’limotlarini yoritishga asosiy urg‘u berilgan. Kitob iqtisodiy oliy o‘quv yurtlari va fakultetlari talabalari, aspirant va tadqiqotchilar, milliy iqtisodiy ta’limotlarimizni o‘rganishga qiziquvchi kitobxonlar uchun mo'ljallangan.

ИҚТИСОДИЙ ТАЪЛИМОТЛАР ТАРИХИ

DAVLAT IQTISODIYOTI VA SIYOSATI

O‘quv qo‘llanma “Davlat iqtisodiyoti va siyosati” fani dasturiga muvofiq tayyorlangan bo‘lib, unda iqtisodiy farovonlik, iqtisodiy o‘sish, tarixiy istiqbolda iqtisodiy o‘sish nazariyasi, qashshoqlik, tengsizlik va zaiflik, iste’mol, vaqtni taqsimlash va ishlab chiqarishni tanlash, uy xo‘jaligi, mahalliy tovarlar va xizmatlar, ishchi kuchi bozori, investitsiya va moliyaviy bozorlar, xalqaro bozorlar va umumiy muvozanat, institut va korporatsiyalar, siyosat, boshqaruv va siyosiy iqtisod, maqsadli uzatish dasturlari, qishloq xo‘jaligiga bozor aralashuvi va islohotlar, infratuzilma siyosati va dasturlari, ta’lim, qishloq xo‘jaligini tadqiq qilish va kengaytirish, mikromoliya, jamoat salomatligi, sog‘liqni saqlash masalalari yoritib berilgan. O‘quv qo‘llanma 5A230101- Iqtisodiy nazariya mutaxassisligi talabalari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etiladi.

IQTISODIY SIYOSATGA KIRISH

IQTISODIY SIYOSATGA KIRISH

ATROF-MUHIT VA TABIIY IQTISODIYOTI

Darslikda atrof-muhit muammolari, atrof-muhitni qadrlash, resurslarni taqsimlash: vaqt davomiyligi va qazib olish narxi, energiya bo‘yicha qayta tiklanadigan manbaalardan foydalanish, suv resurslaridan samarali foydalanish, yerdan oqilona foydalanish, biologik resurslar va alohida muhofaza qilinadigan hududlar, umumiy hovuz resurslari va baliqchilik, ekotizim tovarlari va xizmatlari, tabiatga tahdid solish, ifloslanishni boshqarish iqtisodiyoti, umumiy nuqtai-nazar, havoning mahalliy va mintaqaviy ifloslanishi, oziq-ovqat xavfsizligi va qishloq xo‘jaligini rivojlantirish, atrof-muhitni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish to‘g‘risida ma’lumotlar berilgan.

ATROF-MUHIT VA TABIIY IQTISODIYOTI

Darslikda atrof-muhit muammolari, atrof-muhitni qadrlash, resurslarni taqsimlash: vaqt davomiyligi va qazib olish narxi, energiya bo‘yicha qayta tiklanadigan manbaalardan foydalanish, suv resurslaridan samarali foydalanish, yerdan oqilona foydalanish, biologik resurslar va alohida muhofaza qilinadigan hududlar, umumiy hovuz resurslari va baliqchilik, ekotizim tovarlari va xizmatlari, tabiatga tahdid solish, ifloslanishni boshqarish iqtisodiyoti, umumiy nuqtai-nazar, havoning mahalliy va mintaqaviy ifloslanishi, oziq-ovqat xavfsizligi va qishloq xo‘jaligini rivojlantirish, atrof-muhitni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish to‘g‘risida ma’lumotlar berilgan.